Tên khoa học: Hibiscus sagittifolius Kurz var. quinquelobus Gagnep.
Tên khác: Thổ hào sâm, nhân sâm Phú Yên
Tên đồng nghĩa: Abelmoschus moschatus (L.) Medik. subsp. tuberosus (Span.) Borss.
Họ: Bông (Malvaceae)

Cây thảo, sống lâu năm, cao 30 - 50 cm hay hơn. Rễ hình trụ mập, màu trắng nhạt hoặc hơi vàng. Cành hình trụ, màu đỏ nhạt, mọc lan toả, có lông dày cứng. Lá mọc so le, đa dạng, có lông, mép khía răng; lá phía gốc hình trái xoan, không xẻ thuỳ, gốc hình tim hay hình mũi tên, đầu tù; lá giữa và lá ở ngọn xẻ 5 thuỳ hẹp hoặc đôi khi 3 thuỳ tạo thành hình mũi tên, hai mặt có lông đơn hay lông hình sao, gân lá hình chân vịt; cuống lá dài khoảng 2,5 cm; lá kèm hình chỉ.

Hoa màu đỏ hay hồng, mọc riêng lẻ ở kẻ lá trên một cuống dài 5 - 8 cm, phủ đầy lông, đường kính khoảng 8 cm; tiểu đài có 7 - 10 răng hẹp dài, có lông tua tủa; đài có 5 răng nhỏ bị khía rách và rụng sớm; tràng 5 cánh hình nêm; nhị nhiều, hàn liền thành một cột nhẵn, bao phấn phủ lên cột đến tận gốc.

Quả hình trứng nhọn, có khía dọc, phủ đầy lông cứng, khi chín nứt thành 5 mảnh; hạt hình thận, màu nâu.

Mùa hoa quả: tháng 5 - 9.

Cây có công dụng tương tự: Sâm Báo (Hibiscus sagittifolius Kurz var. septentrionalis Gagnep.) cùng họ. Cây có lá hầu hết hình mũi tên, gốc rồng, lá phía trên rất hẹp, hoa nhỏ hơn màu vàng. Thứ này rất dễ nhầm với cây vông nam (Abelmoschus moschatus (L.) Medik.). Chú ý phân biệt.

Rễ, thu hái vào mùa thu, đông, cắt bỏ rễ con, phơi hay sấy khô. Có thể đồ chín rồi mới phơi hay sấy.

Bằng đường uống và tiêm phúc mạc, cao cồn sâm Bố Chính có tác dụng gây giảm hoạt động tự nhiên của chuột nhắt trắng, đối kháng với tác dụng tằng hoạt động của amphetamin, kéo dài thời gian gây ngủ bởi thuốc ngủ barbituric, và chống co giật gây bởi pentetrazol. Điều đó chứng tỏ sâm Bố Chính có tác dụng ức chế thần kinh trung ương, an thần.

Rễ sâm Bố Chính có vị ngọt, hơi nhớt, tính bình, vào 2 kinh: tỳ, phế, có tác dụng bổ khí, ích huyết, chỉ khát, sinh tân dịch; sao với gạo thì tính ấm, bổ tỳ vị, giúp tiêu hoá, thêm sức mạnh.

Công dụng

Rễ sâm Bố Chính chữa cơ thể suy nhược, kém ăn, mất ngủ, đau lưng, đau mình, các chứng ho sốt nóng, trong người khô, táo bón, khát nước, gầy còm. Có khi được dùng làm thuốc thông tiểu tiện, điều kinh, chữa bệnh phổi và bạch đới.

Liều dùng: ngày 16 - 20g dưới dạng thuốc sắc hoặc bột.

Kiêng kỵ: thể trạng hư hàn phải tẩm nước gừng, sao kỹ.