Tên đồng nghĩa: Hydnophytum montanum Blume
Tên khác: Kỳ nam kiến.
Họ: Cà phê (Rubiaceae).

Cây sống phụ sinh, hoàn toàn nhẵn, Thân phình thành củ dày và to đến 30 cm, mặt ngoài sần sùi, màu nâu xám, bên trong có những lổ hổng chằng chịt mang đầy kiến, thịt nạc màu trắng, chứa nhiều nước. Từ thân củ, mọc ra những rễ nhỏ ở phía dưới và một vài cành mang lá ờ phía trên; cành ngắn, mập, màu nâu. Lá mọc đối, phiến dày, dai, hình trái xoan hoặc hình bầu dục, dài 6 - 9 cm, rộng 2,5 - 6 cm, gốc thuôn, đầu tù, hai mặt có màu lục nhạt, mặt trên nhẵn bóng; lá kèm rụng sớm; cuống lá ngắn.

Cụm hoa mọc ở kẽ lá thành cụm, 4 - 5 hoa nhỏ, không cuống, màu trắng; đài có ống hình trụ - trứng, cụt ở đầu; tràng 4 cánh thuôn nhọn, dài bằng nửa ống tràng, có 4 túm lông ở họng; nhị 4, đính ở đáy ống tràng, chỉ nhị rất ngắn; bầu hai ô, đầu nhị xẻ đôi.

Quả nhỏ, hình trứng có đài tồn tại, khi chín màu đỏ da cam, bóng, chứa hai hạt.

Mùa hoa quả: tháng 11-1

Cây dễ nhầm lẫn:

Kỳ nam gai hay cây ổ kiến (Myrmecodia armata DC ) cùng họ. Thân củ có gai xếp thành hàng; cành mọc dài và lá to hơn.

Phần thân phình thành củ, thu hoạch vào mùa khô. để nguyên hoặc thái mỏng phơi khô

Thành phần hóa học:

Thân củ bí kỳ nam chứa nhiều muối vô cơ, vết alcaloid

Theo kinh nghiệm nhân dân, bí kỳ nam được dùng chữa các bệnh về gan, vàng da. ăn uống kém, đau bụng đi ngoài, đau nhức gân xương, thấp khớp

Ngày dùng 10 - 16 g dưới dạng thuốc sắc hoặc ngâm rượu uống.

Bài thuốc có bí kỳ nam:

1. Chữa viêm gan, vàng da:

Bí kỳ nam (20g), thảo quyết minh (10g), actisô (20g), nhân trần (15g), nước (500ml). Tất cả sắc còn 100ml, chia làm hai lần uống trước khi ăn khoảng một giờ. Dùng liên tục 10 - 15 ngày.

2. Chữa đau nhức gân xương, thấp khớp:

Bí kỳ nam (20g), ngũ gia bì (30g), rẽ vú bò, xuyên tiêu (mỗi vị 20g), sắc nước uống. Có thể ngâm rượu 30o - 40o với tỷ lệ 1:3, uống trước bữa ăn, mỗi lần 15ml.

3. Chữa đau bụng đi ngoài:

Bí kỳ nam (20g), sắc thật đặc, chia làm 2 lần uống, cách nhau 1 giờ.

Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam